Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu
Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu, Türkiye’de hukuk sisteminin gerektirdiği önemli yükümlülüklerden biridir. Zorunlu şirket avukatlığı olarak bilinen bu gereklilik, belirli büyüklükteki anonim şirketlerin hukuki temsilciliklerini ve hukuki ihtiyaçlarını karşılamak adına belirli şartlar altında avukat istihdam etmelerini zorunlu kılar. Bu makalede, zorunlu şirket avukatı bulundurma yükümlülüğünün kapsamı, kural ve cezaları, anonim şirketin bu yükümlülüğü nasıl yerine getireceği gibi önemli konuları detaylı olarak ele alacağız.
Avukat Bulundurma Zorunluluğunun Kapsamı Nedir?
Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu, belirli bir sermaye seviyesine ulaşmış anonim şirketlerin hukuki işlemlerinde temsil edilmelerini sağlamak amacıyla profesyonel bir avukatla çalışmaları gerektiği anlamına gelir. Türkiye’de bu yükümlülük, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre belirli bir sermaye limitini aşan anonim şirketlerin, tam zamanlı veya sürekli hizmet sağlayacak sözleşmeli bir avukat bulundurması gerekmektedir.
Zorunlu şirket avukatı, şirketin yasal işlemlerini yürütmek, hukuki danışmanlık sağlamak ve şirketin karşılaşabileceği potansiyel hukuki sorunları yönetmek için gereklidir. Şirketlerin dava süreçleri, sözleşme hazırlıkları, hukuki ihtilafları, resmi yazışmaları gibi konularda şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu sayesinde hukuki güvenlik sağlanır.
Kimler Sözleşmeli Avukat Bulundurmak Zorunda?
Yasalar, belirli bir büyüklükteki anonim şirketleri bu zorunluluğa tabi tutar. Türkiye’de şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu olan anonim şirketler şunlardır:
- 250.000 TL ve üzerinde sermayesi olan anonim şirketler: Şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, anonim şirketin sermaye büyüklüğüne bağlı olarak belirlenir. Sermaye tutarı, yalnızca öz sermaye değil, şirketin toplam sermayesini ifade eder. 250.000 TL ve üzerinde sermayeye sahip anonim şirketlerin, düzenli bir avukatlık hizmeti almaları zorunludur.
Öte yandan, limited şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu yükümlülük yalnızca anonim şirketleri kapsamaktadır. Ancak, bazı limited şirketler de hukuki danışmanlık ihtiyacını karşılamak adına kendi tercihlerine bağlı olarak bir avukatla çalışabilirler.
Avukat Bulundurma Zorunluluğuna Uymayanlar Tespit Edilebiliyor mu?
Şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğuna uymayan veya sözleşmeli avukat istihdam etmeyen anonim şirketlerin tespiti, çeşitli denetimler ve incelemeler yoluyla yapılabilir. Bu tür bir denetim genellikle Ticaret Sicil Müdürlükleri, vergi daireleri ya da Barolar tarafından yapılır. Ticaret Sicil Müdürlükleri, şirketlerin sermaye yapısını ve yasal yükümlülüklerini göz önünde bulundurarak, şirketin sermaye büyüklüğüne göre bu zorunluluğu yerine getirip getirmediğini inceleyebilir. Ayrıca, barolar, ilgili kanun ve düzenlemelere uymayan şirketlerin belirlenmesi için kontroller yapabilir.
Şirketin mali tabloları ve sermaye beyanları incelenerek, avukat bulundurma yükümlülüğüne uygun hareket edip etmediği tespit edilir. Aynı zamanda, Vergi Usul Kanunu çerçevesinde yapılan denetimler de, şirketin sözleşmeli avukat bulundurup bulundurmadığının tespitinde önemli bir rol oynar.
Avukat Bulundurma Zorunluluğuna Uymayan Şirketler Hakkında Hangi Ceza Uygulanıyor?
Türkiye’de şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğuna uymayan anonim şirketlere, idari para cezası uygulanır. Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesine göre zorunluluğa uymayan şirketlere her ay için para cezası kesilir. 2024 yılı için belirlenen ceza miktarları doğrultusunda, bu tür yükümlülüğe uymayan anonim şirketlere aylık yaklaşık 20.000 TL civarında idari para cezası verilmektedir. Bu tutar her yıl güncellenmekte ve yeniden değerleme oranlarına göre belirlenmektedir. Bu bakımdan şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu anonim şirketler açısından önemli bir konu olmaya devam etmektedir.
İdari Para Cezasına İtiraz Edilebilir mi?
Şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğuna uymadığı için idari para cezası kesilen anonim şirketler, idari yargıya başvurarak bu cezaya itiraz edebilirler. İtiraz süreci genellikle 15 gün içinde yapılır ve dava açılarak cezanın iptali talep edilebilir. Mahkemeler, şirketin savunmalarını ve ilgili düzenlemelere uygunluk derecesini inceleyerek karar verir.
Sözleşmeli Avukat Sözleşmesinde Bulunması Gereken Hükümler Nelerdir?
Anonim şirketler ile sözleşmeli avukat arasında yapılan Anonim Şirket Sözleşmeli Avukat Sözleşmesi, hukuki sorumlulukların ve görev tanımının açık bir şekilde belirlenmesi için önemlidir. Sözleşmede bulunması gereken bazı temel hükümler şunlardır:
- Görev Tanımı: Avukatın şirket için yürüteceği hukuki hizmetlerin kapsamı.
- Ücret ve Ödeme Şartları: Avukata yapılacak ödemenin miktarı ve ödeme periyodu.
- Sözleşmenin Süresi: Avukatlık hizmetinin sağlanacağı dönem.
- Fesih Şartları: Tarafların anlaşmayı feshetme durumları ve koşulları.
- Gizlilik: Şirketin ticari sırlarının korunmasına yönelik gizlilik hükümleri.
- Vekaletname Düzenlemeleri: Şirket adına işlemler yapabilmesi için avukata verilen yetkiler.
Bu sözleşme, hem şirketin hukuki gerekliliklerini yerine getirmesini sağlar, hem de avukat ile şirket arasındaki ilişkinin kapsamını belirler.
Anonim Şirket Avukata Nasıl Vekalet Verir?
Anonim şirketlerin avukatlarına vekaletname vermesi, avukatın şirket adına hukuki işlem yapabilmesi için gereklidir. Vekaletname, noter huzurunda düzenlenir ve avukatın hangi işlemleri yapabileceği açıkça belirtilir. Bu vekaletnameye göre avukat, şirketi yargı önünde temsil edebilir, sözleşmeler hazırlayabilir, hukuki görüş sunabilir ve resmi makamlar nezdinde işlem yapabilir. Avukata ait serbest meslek makbuzu düzenlenerek, vekalet ücreti ve diğer masraflar da bu belge aracılığıyla şirketin muhasebesine kaydedilir.
2024 Yılı İçin Sözleşmeli Avukat Asgari Ücret Tutarı Ne Kadar?
2024 yılı Kasım ayı itibarıyla Türkiye’de, şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğuna uygun biçimde, sözleşmeli olarak bulundurmaları gereken avukat için belirlenen asgari ücret 32.000 TL‘dir. Bu ücret, Türkiye Barolar Birliği tarafından yayınlanan ve her yıl güncellenen Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi doğrultusunda belirlenmiştir. Anonim şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğu kapsamında ödemesi gereken bu asgari tutar, avukatın şirkete sağlayacağı temel hukuki danışmanlık ve temsil hizmetlerinin karşılığı olarak belirlenmiştir.
Anonim şirketler bu belirlenen asgari ücretin altında bir tutarla avukat çalıştıramazlar. Ayrıca, bu ücret sadece şirketin devamlı hukuki ihtiyaçları için olup; şirketin özel dava, takip veya anlaşmazlık işlemleri gibi durumlar için ek hizmet talepleri, ayrıca ücretlendirilir. Bu zorunluluk, şirketlerin hukuki işlerini daha güvenilir ve yasal bir zeminde yürütmesini sağlamak amacıyla getirilmiştir.
Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurmanın Faydaları
Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, şirketin hukuki güvenliğini ve iş süreçlerinin sağlıklı ilerlemesini sağlamak açısından aslında büyük avantajlar sunar. Bu avantajların bazılarını, detaylı açıklamalarıyla birlikte anlatalım.
Ticari Sözleşmelerde Güvenilirlik ve Risk Azaltma
Anonim şirketlerde sözleşmeli avukat bulundurmanın en belirgin faydalarından biri, ticari sözleşmelerin hazırlanması ve incelenmesi sürecinde ortaya çıkar. Sözleşmeli avukatlar, ticari anlaşmalardaki maddeleri titizlikle gözden geçirerek şirketin çıkarlarını en üst düzeyde korur. Her ticari sözleşme, olası riskleri, yükümlülükleri ve hakları içerir; deneyimli bir avukat, sözleşmelerin adil ve güvenilir şekilde yapılandırılmasını sağlayarak şirketin hukuki ve mali risklerini minimize eder. Bu durum özellikle iş ortaklarıyla yapılan uzun vadeli anlaşmalarda ya da yüksek bütçeli projelerde çok önemlidir.
Şirket İçi Hukuki İşlemlerin Hızlandırılması ve Düzenlenmesi
Anonim şirketlerin iç işleyişi, çeşitli hukuki süreçleri içerir; bunlara yönetim kurulu kararları, hisse devri, sermaye artırımı veya genel kurul toplantıları gibi işlemler dahildir. Şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, şirket içi hukuki işlemlerin doğru şekilde düzenlenmesini ve resmi kayıtlara uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlar. Örneğin, hisse devri işlemlerinde avukat desteği, hissedarlar arasındaki yasal süreçlerin adil bir şekilde ilerlemesine katkı sağlar. Ayrıca, olası uyuşmazlıklarda şirket içi hukuki işlemler için düzenli bir avukatın varlığı, anlaşmazlıkların hızlı ve etkili bir şekilde çözülmesini sağlar.
Yasal Uyumluluk ve Denetim
Anonim şirketlerin mevzuata uyum sağlaması, finansal, operasyonel ve idari faaliyetlerinin düzenlenmesinde kritik bir role sahiptir. Türkiye’de değişen mevzuat, şirketlerin sürekli olarak yeni yasal düzenlemelere uyum sağlamasını gerektirir. Şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, anonim şirketlerin yürürlükteki kanunlar ve yönetmeliklere uygun bir şekilde faaliyet göstermesini sağlamak açısından önemli bir destektir. Avukatlar, yeni yasal düzenlemeler hakkında şirketi bilgilendirir ve gerekli yasal uyum adımlarını atmada yol gösterir. Bu da şirketin yasal denetimlerden geçerken herhangi bir cezai yaptırımla karşılaşma riskini azaltır ve uyumluluk süreçlerinin daha az stresli geçmesini sağlar.
Genel Hukuki Danışmanlık Hizmeti ile Stratejik Destek Sağlama
Anonim şirketlerde sözleşmeli avukatın sağladığı genel hukuki danışmanlık, şirketin günlük işleyişinde birçok fayda sunar. Avukat, şirketin karşılaşabileceği hukuki sorunları önceden öngörür ve gerekli tedbirlerin alınması konusunda yol gösterir. Örneğin, çalışma düzenlemeleri, iş sözleşmeleri, vergi yükümlülükleri gibi konularda yasal danışmanlık vererek olası sorunların önlenmesine katkıda bulunur. Ayrıca, sektörle ilgili hukuki riskler hakkında detaylı bilgi sağlayarak, şirketin stratejik kararlarında bilinçli adımlar atmasını sağlar. Böylece, şirketlerin olası hukuki sorunlarla başa çıkma kapasiteleri artar ve yönetim kararlarında daha sağlam bir hukuki temel oluşur.
İhtilaf Çözümü ve Etkili Dava Yönetimi
Anonim şirketlerin ticari hayatlarında, dava ve anlaşmazlık süreçleri kaçınılmaz olarak ortaya çıkabilir. Şirketlerin tedarikçilerle, müşterilerle, ortaklarla veya çalışanlarla yaşadığı anlaşmazlıklar, hukuki bilgi ve deneyim gerektirir. Şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu bu açıdan bir şansa dönüşebilir. Şirket bünyesinde bulundurulan bir avukat, bu tür ihtilafların çözümünde önemli bir rol oynar. Avukat, şirketin menfaatlerini koruyacak hukuki stratejiler geliştirir, anlaşmazlıkları yargı önüne gitmeden çözmeye çalışır ve dava sürecine dair tüm hukuki işlemleri yürütür. İhtilaf çözümü süreçlerinin etkin bir şekilde yönetilmesi, şirketin mali ve itibari zararlarını en aza indirir.
Özellikle sürekli hizmet sağlayan bir avukatın varlığı, dava süreçlerinin dışında da şirketin haklarını gözetir, taraflar arasında oluşabilecek anlaşmazlıkları önleyici danışmanlık hizmeti sunar.
Finansal ve Reputasyonel Risklerin Azaltılması
Şirket avukatı, ticari ilişkilerde yapılan anlaşmaların hukuki güvence altına alınmasını sağlayarak şirketin finansal risklerini yönetir. Örneğin, ihale süreçlerinde, büyük projelerde veya yurtdışına yapılan satışlarda avukat, anlaşmaların eksiksiz yapılmasını sağlar ve şirketin haklarını güvence altına alır. Ayrıca, hukuki düzenlemelere uyum sağlamak suretiyle şirketin itibarını korur; zira uyumluluk eksiklikleri, finansal cezalar veya kamuoyu nezdinde itibari kayıplara yol açabilir. Avukat, şirketin düzenleyici kurumlarla ilişkilerini de yöneterek, şirketin piyasadaki güvenilirliğini sürdürmesine katkı sağlar.
Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, sadece yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda şirketin iş süreçlerinin daha sağlıklı ve güvenli bir şekilde işlemesini sağlayan önemli bir destek unsurudur. Ticari sözleşmelerden şirket içi işlemlere, yasal uyumluluktan ihtilaf çözümüne kadar geniş bir yelpazede şirketin menfaatlerini korur. Hem finansal hem de itibari riskleri azaltarak şirketin iş süreçlerini daha güvenli bir zeminde sürdürmesine katkıda bulunur.
Zorunlu avukat istihdamının bir diğer avantajı ise şirketlerin, hukuki meseleleri dışarıdan bir avukat yerine iç kaynaklardan yönetebilmesidir. Sürekli avukatlık hizmetleri sözleşmesi ile şirket, hukuki işlemlerinde güvenilir bir avukat desteğine sahip olur.
Şirketlerde Sözleşmeli Avukat Bulundurma Zorunluluğu
Türkiye’deki anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, şirketlerin hukuki ve mali işlemlerinde daha güvenli ve yasalara uygun bir şekilde hareket etmesini sağlamaktadır. Avukatlık sözleşmesi yapılırken dikkat edilmesi gereken unsurlar ve bu zorunluluğun yerine getirilmemesi halinde karşılaşılacak yaptırımlar, şirketler için önemli hususlardır. Zorunlu şirket avukatı istihdam ederek, şirketler hukuki işlemlerini daha güvenli bir zeminde yönetebilir, mali ve hukuki riskleri en aza indirebilir.
Av. Metin Oral – Kasım 2024
