Faturaya dayalı icra takibi konusuna girmeden önce fatura nedir, nasıl yazılır gibi sorulara cevap vererek konu hakkında bilgilendirmek faydalı olacaktır.
1- Fatura Nedir, Ne İşe Yarar?
Fatura, bir mal veya hizmet satışının gerçekleştiğini belgeleyen, yasal geçerliliği olan bir ticari belgedir. Satıcı ile alıcı arasında gerçekleşen işlemin detaylarını kayıt altına almak için düzenlenir. Bu belge, hem mali hem de hukuki anlamda tarafların hak ve sorumluluklarını güvence altına alır.
Faturanın temel işlevleri şunlardır:
- Hukuki Dayanak Sağlar: Alıcı ve satıcı arasındaki işlemin yasal olarak ispatını sağlar. Herhangi bir uyuşmazlık durumunda resmi delil olarak kullanılabilir.
- Mali Kayıt Tutmayı Sağlar: Gelir ve giderlerin takibini kolaylaştırır, işletmelerin finansal raporlamalarına temel oluşturur.
- Vergi Yükümlülüğünü Belirler: Devlete ödenecek vergilerin hesaplanmasında temel dokümandır. KDV, gelir vergisi ve diğer yasal yükümlülüklerin doğru şekilde hesaplanmasını sağlar.
- Ticari İşlemleri Düzenler: İşletmeler arasındaki ticari ilişkiyi düzenler ve profesyonel bir iş akışı sağlar.
- Şeffaflık ve Güven Sağlar: Taraflar arasında karşılıklı güveni artırır ve işlemlerin şeffaf bir şekilde yürütülmesine olanak tanır.
Fatura aynı zamanda işletmelerin müşteri ilişkilerini düzenlemeye yardımcı olur. Düzenli bir şekilde kesilen ve teslim edilen faturalar, işletmelerin profesyonel bir imaj yaratmasına katkı sağlar. Ayrıca yasal yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesi, cezalardan kaçınılmasını ve işletmenin itibarı korunmasını sağlar.
Fatura hem bireysel hem de kurumsal alanda ticaretin vazgeçilmez bir parçasıdır. Herkesin, yasal haklarını korumak ve düzenli bir finansal yapı oluşturmak adına fatura düzenlemeye ve almaya özen göstermesi gerekir.
2- Fatura Nasıl Yazılır?
Fatura, resmi ve yasal bir belge olduğundan, doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlanması son derece önemlidir. Bir faturanın yazılması sırasında dikkat edilmesi gereken bazı temel unsurlar vardır. İşte adım adım fatura yazımı:
- Başlık ve Tarih:
Faturanın üst kısmında “FATURA” başlığı büyük harflerle belirtilir. Hemen altında faturanın düzenlendiği tarih ve fatura numarası yer alır. Fatura numarası, işletmenin belirlediği sıralı bir sistemle oluşturulmalıdır. - Tarafların Bilgileri:
Faturada hem satıcı hem de alıcıya ait bilgiler eksiksiz bir şekilde yer almalıdır. Bu bilgiler şunlardır:- Satıcının Bilgileri: İşletme adı, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası.
- Alıcının Bilgileri: Alıcının adı, adresi, varsa vergi dairesi ve vergi numarası.
- Ürün veya Hizmet Detayları:
Faturada sunulan mal veya hizmetlerin detaylı bir açıklaması yapılır. Bu bilgiler genellikle tablo şeklinde sunulur ve şu bilgileri içerir:- Ürün/hizmet adı
- Birim fiyat
- Miktar
- Toplam tutar
- Vergi Bilgileri:
Faturada uygulanacak Katma Değer Vergisi (KDV) oranı ve bu orana karşılık gelen tutar açıkça belirtilmelidir. Eğer işlem vergiden muaf ise bu durum da faturada ifade edilmelidir. - Genel Toplam:
Ürünlerin toplam fiyatı, KDV tutarı ile birleştirilerek “Genel Toplam” kısmında belirtilir. Bu, alıcının ödemesi gereken nihai tutardır. - Düzenleyenin İmzası ve Kaşesi:
Fatura, satıcı tarafından imzalanmalı ve kaşelenmelidir. Bu, faturanın resmi geçerliliği için şarttır. - Notlar ve Açıklamalar (Opsiyonel):
Faturaya, ödeme koşulları, teslimat bilgileri veya özel açıklamalar eklenebilir. Örneğin, “Ödeme 30 gün içinde yapılmalıdır” gibi notlar eklemek iş ilişkisini düzenler.
Doğru yazılmış bir fatura, hem ticari işlemlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlar hem de yasal açıdan işletmeyi güvence altına alır. Her aşamanın özenle yapılması, fatura düzenlemenin profesyonel bir iş olduğunun göstergesidir.
3- Fatura Türleri
Fatura türleri farklı kriterlere göre sınıflandırılabilir. İşlem amacına, ödeme zamanına, gönderim yöntemine ve vergilendirme durumuna bağlı olarak bu türleri şöyle açıklayabiliriz:
İşlem Amacına Göre Fatura Türleri
- Satış Faturası: Mal veya hizmet satışını belgelemek için düzenlenir.
- İade Faturası: Alınan ürünlerin iadesi durumunda kesilen faturadır.
- Proforma Fatura: Henüz kesinleşmemiş bir satış için teklif veya ön bilgi amacıyla hazırlanır.
- Kesin Fatura: Satış işleminin tamamlandığını belgeleyen resmi faturadır.
- Toptan ve Perakende Faturası: Satışın toptan ya da perakende yapıldığını gösteren belgelerdir.
Ödeme Zamanına Göre Fatura Türleri
- Peşin Fatura: Mal veya hizmet bedelinin hemen ödendiğini gösterir.
- Vadeli Fatura: Ödemenin ileriki bir tarihte yapılacağını belirtir.
- Taksitli Fatura: Ödemenin birden fazla eşit veya farklı taksitte yapılacağı durumlarda kullanılır.
Gönderim Yöntemine Göre Fatura Türleri
- Elektronik Fatura (e-Fatura): Dijital ortamda düzenlenip gönderilen faturadır.
- Kağıt Fatura: Geleneksel yöntemle kağıt üzerine basılarak teslim edilen faturalardır.
- e-Arşiv Fatura: Elektronik ortamda hazırlanıp alıcıya e-posta ya da diğer dijital yollarla iletilen faturadır.
Vergilendirmeye Bağlı Fatura Türleri
- KDV’li Fatura: Katma Değer Vergisi (KDV) uygulanan işlemler için düzenlenir.
- KDV’siz Fatura: Vergiden muaf olan işlemler veya vergi muafiyetine tabi olan müşteriler için hazırlanır.
- Tevkifatlı Fatura: Vergi sorumluluğunun alıcı ve satıcı arasında paylaşıldığı işlemler için düzenlenen faturadır.
- İhracat Faturası: Yurt dışına yapılan satış işlemlerinde kullanılan ve genellikle KDV’siz düzenlenen faturalardır.
Bu türlerin her biri, ticari işlemlerin düzenli ve yasal bir şekilde yürütülmesi için farklı senaryolarda kullanılmaktadır.
4- Fatura Geçerlilik Şartları
Faturanın yasal bir belge olarak kabul edilmesi için belirli şartları yerine getirmesi gerekir. Bu şartlar hem mevzuata uygunluğu sağlamak hem de ticari işlemlerin düzgün bir şekilde belgelenmesi için önemlidir. İşte faturanın geçerli olabilmesi için gereken temel koşullar:
1. Fatura Üzerinde Zorunlu Bilgilerin Yer Alması: Bir faturanın geçerli olabilmesi için aşağıdaki bilgilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde yer alması gerekir:
- Fatura Başlığı: Faturanın üzerinde “FATURA” ibaresi bulunmalıdır.
- Düzenlenme Tarihi ve Fatura Numarası: Her fatura için belirli bir düzenleme tarihi ve birbirini izleyen sıra numarası verilmelidir.
- Satıcı Bilgileri: İşletmenin adı, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası açıkça belirtilmelidir.
- Alıcı Bilgileri: Alıcının adı, adresi, varsa vergi dairesi ve vergi numarası yer almalıdır.
2. Mal ve Hizmetlerin Detaylı Olarak Belirtilmesi: Faturada, satışa konu olan mal veya hizmetlerin adı, birim fiyatı, miktarı ve toplam tutarı açık bir şekilde ifade edilmelidir. Her bir kalem için ayrı ayrı belirtilmesi, hem alıcı hem de satıcı için kolaylık sağlar.
3. Vergi Bilgilerinin Doğru Yazılması: Faturada uygulanacak vergi oranı (örneğin, KDV) ve tutarı ayrı bir şekilde belirtilmelidir. Eğer işlem vergiden muaf ise bu durum faturada açıkça ifade edilmelidir.
4. Genel Toplamın Belirtilmesi: Fatura üzerinde, tüm ürünlerin veya hizmetlerin toplam bedeli ve eklenen vergilerle birlikte alıcının ödeyeceği genel toplam tutar yer almalıdır.
5. Fatura Düzenleyenin İmza veya Kaşesi: Fatura, satıcı tarafından imzalanmalı veya kaşelenmelidir. Elektronik faturalar için bu işlem dijital imza ile gerçekleştirilir. Bu, faturanın resmiyet kazanması için şarttır.
6. Zamanında Düzenlenmesi: Faturanın, yasal olarak öngörülen süre içinde düzenlenmesi gereklidir. Genel olarak, mal veya hizmet tesliminden itibaren 7 gün içinde fatura kesilmelidir.
7. Yasal Mevzuata Uygun Olması: Faturanın, ülkenin vergi kanunları ve ticaret mevzuatına uygun şekilde düzenlenmesi gerekir. Örneğin, sahte veya eksik bilgilerle düzenlenen faturalar geçersiz sayılır ve hukuki sorunlara yol açabilir.
8. Elektronik Fatura İçin Ek Koşullar: E-Fatura kullanıyorsanız, faturanın elektronik ortamda düzenlenmiş olması ve Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sistemine uygun formatta gönderilmesi gereklidir.
5- Faturaya Dayalı İcra Takibi
Faturaya dayalı icra takibi, ticari ilişkilerde alacakların tahsil edilmesi için kullanılan etkili bir hukuki yöntemdir. Bir işletme, bir mal veya hizmet sattığında ve alıcı ödemeyi yapmadığında, alacaklı kişi veya işletme faturaya dayanarak icra takibi başlatabilir. İcra takibi, borcun tahsil edilmesi için başvurulan yasal bir süreç olup, bu süreçte bir dizi hukuki prosedür izlenir. Faturaya dayalı takip, hızlı ve doğrudan bir çözüm sunar, çünkü fatura, borcun varlığını ve miktarını ispatlayan resmi bir belgedir.
Faturaya Dayalı İcra Takibi Nasıl Yapılır?
Faturaya dayalı icra takibi başlatmak için öncelikle belirli bir prosedür izlenmesi gerekir:
- Faturanın Düzenlenmesi ve Süreler:
Faturaya dayalı icra takibi, ödeme süresi geçmiş olan faturaya dayalı olarak yapılır. Alacaklı, ödeme süresi dolmuş ve alacak kesinleşmişse, faturaya dayalı olarak icra dairesine başvurabilir. Faturada belirtilen ödeme süresi dolmuş olsa dahi, alacaklının belirli bir süre beklemesi gerekebilir. - İcra Takibi Başvurusu:
Alacaklı, icra dairesine başvurarak, borçluya karşı faturaya dayalı icra takibi başlatmak için başvuruda bulunur. Faturaya dayalı icra takibi başvurusunda, faturanın bir örneği ve ödeme yapılmadığını gösteren belgeler sunulmalıdır. - İcra Takibinin Başlatılması:
İcra dairesi, başvuruyu inceleyerek, borçluya bir ödeme emri gönderir. Bu ödeme emrinde borçluya ödeme yapması için belirli bir süre tanınır. Eğer borçlu ödeme yapmazsa, alacaklı icra takibini devam ettirir. - İcra Takibi Sonrası Yasal İşlemler:
Ödeme emri süresi dolduktan sonra borçlu hala ödeme yapmazsa, alacaklı icra takibine devam eder. Bu süreçte haciz işlemleri, mal varlıklarına el konulması gibi yasal işlemler başlatılabilir.
Faturaya Dayalı İhtiyati Haciz
Faturaya dayalı ihtiyati haciz, alacaklının, borçlunun mal varlığını kaçırmasından veya saklamasından endişe duyması durumunda başvurduğu bir tedbirdir. İhtiyati haciz, alacaklıya borçlunun mal varlıklarına geçici olarak el koyma hakkı verir. Bu uygulama, borçlunun ödeme yapma niyetinde olmadığını düşündüren durumlar söz konusu olduğunda devreye girer. Alacaklı, icra dairesine başvurarak, borçlunun mallarına haciz koyulmasını talep edebilir.
İhtiyati haciz kararının verilmesi, alacaklının alacağına dair somut deliller ve gerekçeler sunmasıyla mümkündür. Bu süreç, alacaklının borçlunun mallarına el konulması talebini icra dairesi aracılığıyla iletmesiyle başlar. Haciz işlemi, borçlunun mallarının satılması ve alacağın tahsil edilmesi amacıyla yapılır.
Faturaya Dayalı İcra Takibine İtiraz
Faturaya dayalı icra takibine itiraz, borçlu tarafından yapılan bir başvurudur. Borçlu, kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz edebilir. İtirazın başlıca sebepleri arasında, borcun olmadığını iddia etmek veya faturanın yanlış olduğunu belirtmek yer alabilir. İtirazda bulunan borçlu, icra dairesine yazılı olarak başvuruda bulunur ve bunun sonucunda icra takibi durdurulur.
Ancak borçlu itiraz ederken, itirazının hukuki geçerliliği olmalıdır. Yani borçlunun, borcu reddetmesi veya fatura üzerinde yapılan işlemlerin hatalı olduğunu kanıtlaması gerekmektedir. Aksi takdirde, borçlu sadece zaman kaybı yaşar. İtiraz sonrası icra takibi mahkemeye taşınır ve karar mahkeme tarafından verilir.
Faturaya Dayalı İcra Takibine İtirazın İptali
İtiraz edilen icra takibi, mahkeme süreci ile değerlendirilir. Mahkeme, borçlunun itirazını inceleyerek, itirazın geçerli olup olmadığına karar verir. Eğer borçlu, itirazını yeterli delille destekleyemezse, mahkeme faturaya dayalı icra takibini iptal etmez.
Alacaklı, borçlunun itirazının geçersiz olduğuna inanıyorsa, itirazın iptalini talep edebilir. Mahkeme, yapılan itirazın geçersiz olduğuna karar verirse, icra takibi devam eder ve alacaklı borcunu tahsil etmeye devam edebilir. İtirazın iptali, alacaklının haklarının korunması için önemlidir ve mahkeme tarafından verilen karar, icra takibinin doğru şekilde ilerlemesini sağlar.
Faturaya dayalı icra takibi, ticari alacakların tahsil edilmesi için hızlı ve etkili bir yöntemdir. İcra takibi başlatmak için faturanın doğruluğu ve geçerliliği büyük önem taşır. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken, ödeme süresinin geçirilmesi, doğru belgelerin sunulması ve gerekli hukuki adımların atılmasıdır. İhtiyati haciz, borçlunun mal varlığını koruma amacı taşırken, itiraz ve itirazın iptali süreci, alacaklı ve borçlu arasında adil bir çözüm sağlamak için önemlidir.
6- Fatura İcra Takibi Zamanaşımı
Fatura icra takibi, alacakların tahsil edilmesi için kullanılan etkili bir yöntem olsa da, bu sürecin de yasal sınırları ve zaman kısıtlamaları vardır. Faturaya dayalı icra takibinde zamanaşımı, alacaklının, borçludan ödeme talep etme hakkının sona erdiği bir dönemi ifade eder. Yasal olarak belirlenmiş olan bu zamanaşımı süresi, alacaklının hakkını kaybetmemesi için kritik bir öneme sahiptir.
Zamanaşımı Süresi
Faturaya dayalı icra takibi için geçerli olan zamanaşımı süresi, genellikle 5 yıl olarak belirlenmiştir. Bu süre, alacağın doğduğu tarihten itibaren başlar. Örneğin, mal veya hizmetin teslimi sırasında düzenlenen faturadaki ödeme süresi geçmişse, alacaklının 5 yıl içinde icra takibi başlatması gerekir. Eğer alacaklı bu süreyi aşarsa, zamanaşımı nedeniyle alacağın tahsili yasal olarak imkansız hale gelir.
Zamanaşımının Durması ve Yeniden Başlaması
Zamanaşımı süresi, bazı durumlarda durabilir veya kesilebilir. Bu, alacaklı tarafından borçludan yazılı olarak bir ödeme talebi yapıldığında veya faturaya dayalı icra takibi başlatıldığında meydana gelir. Bu gibi durumlarda, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Aynı şekilde, borçlu ödeme yapmaya başlarsa veya borcu kabul ederse, zamanaşımı süresi de durur ve alacaklının icra takibi başlatma hakkı devam eder.
Zamanaşımının Geçerli Olmadığı Durumlar
Bazı özel durumlarda, zamanaşımı süresi işlemeyebilir. Örneğin, borçlunun ödeme gücünü kaybetmesi veya alacağı ödeme yükümlülüğüyle ilgili geçici engeller bulunması gibi durumlar söz konusu olduğunda, zamanaşımı süresi durabilir. Ancak, genel olarak, alacaklıların 5 yıllık süreyi dikkate alması gerekmektedir.
Faturaya Dayalı İcra Takibinde İcra Avukatının Önemi
Faturaya dayalı icra takibi, alacakların tahsil edilmesi sürecinde önemli bir rol oynar ve bu sürecin hukuki yönleri oldukça karmaşık olabilir. İcra avukatı, alacaklıların bu süreci doğru ve hızlı bir şekilde yönetebilmesi için kritik bir öneme sahiptir. İcra avukatı yalnızca icra takibinin başlatılması değil, aynı zamanda takibin en uygun ve etkili şekilde ilerlemesini sağlayacak stratejiler geliştirir.
Avukat, alacaklının tüm hukuki haklarını koruyarak, gerekli belgeleri hazırlar ve doğru icra dairesine başvurur. Ayrıca, faturaya dayalı icra takibi sırasında borçlunun itiraz etmesi veya takibe karşı başka yasal engeller koyması durumunda, avukat bu engelleri aşarak sürecin hızla sonuçlanmasına yardımcı olur. İcra avukatı, borçlunun mal varlıklarını tespit etmek, ihtiyati haciz uygulamak ve diğer yasal işlemleri yönetmek konusunda uzmanlığa sahiptir.
Av. Metin Oral – Aralık 2024
