El Atmanın Önlenmesi Nedir?
El atmanın önlenmesi (müdahalenin men’i), bir taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkına yönelik haksız müdahalelerin veya işgallerin ortadan kaldırılmasını ve mülk sahibinin hakkının korunmasını amaçlayan bir hukuki süreçtir. Başka bir deyişle, bir taşınmaz mal üzerinde hak sahibi olmayan kişiler tarafından gerçekleştirilen haksız işgallerin veya hukuki dayanağı bulunmayan müdahalelerin sona erdirilmesi için başvurulan bir hukuki yoldur.
Hukukumuzda, bir kişinin mülkiyet hakkı Anayasa ve Türk Medeni Kanunu (TMK) ile güvence altına alınmıştır. Ancak, bazı durumlarda taşınmaz sahipleri, üçüncü kişiler tarafından hukuka aykırı şekilde müdahaleye maruz kalabilirler. Bu müdahaleler, fiili işgal (haksız işgal) şeklinde olabileceği gibi, hukuki el atma olarak adlandırılan yetkisiz kullanım veya tasarruflarla da ortaya çıkabilir. İşte bu tür durumların önüne geçmek için taşınmaz sahipleri, müdahalenin meni davası açarak haklarını koruyabilirler.
El Atmanın Önlenmesi Davası Nedir?
El atmanın önlenmesi davası (müdahalenin meni davası), taşınmaz malikinin, mülkiyet hakkına yapılan haksız müdahalelerin giderilmesi ve devam eden ihlallerin önlenmesi için açtığı bir dava türüdür. Türk Medeni Kanunu’nun 683. maddesinde düzenlenen bu dava, taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkının korunmasını sağlamaya yöneliktir.
Bu dava, taşınmaz sahibinin haksız işgal veya hukuki el atma nedeniyle zarar görmesini engellemek için açılır. Taşınmaz malikinin elatmanın önlenmesi davasını açabilmesi için bazı şartların var olması gerekir:
- Mülkiyet Hakkı: Davacının taşınmaz üzerinde mülkiyet hakkına sahip olması gerekir.
- Haksız Müdahale veya İşgal: Davalı tarafından gerçekleştirilen bir müdahale olmalı ve bu müdahale hukuka aykırı olmalıdır.
- Devam Eden veya Süregelen Müdahale: Müdahalenin halen devam ediyor olması ya da tekrarlanma ihtimalinin bulunması gerekir.
Müdahalenin meni davası, haksız müdahalenin sona erdirilmesini sağladığı gibi, taşınmaz sahibinin gelecekte benzer müdahalelerle karşılaşmasını önleyici bir rol de oynar.
El Atmanın Önlenmesi Davasının Amacı Nedir?
El atmanın önlenmesi davasının temel amacı, taşınmaz malikinin mülkiyet hakkını korumak ve hukuka aykırı müdahaleleri ortadan kaldırmaktır. Mülkiyet hakkı, kişilere sınırsız bir tasarruf yetkisi vermektedir ve bu hakka yapılan her türlü haksız müdahale, hukuken korunmaz.
Bu davanın başlıca amaçları şunlardır:
- Haksız İşgalin Sonlandırılması: Davalı tarafından gerçekleştirilen haksız işgalin sona erdirilmesi sağlanır.
- Mülkiyet Hakkının Korunması: Malik, taşınmazı üzerinde tam tasarruf yetkisine sahip olur ve gelecekte de benzer müdahalelerle karşılaşmaz.
- Hukuki Güvencenin Sağlanması: Müdahalenin meni davası, taşınmazın hukuki statüsünü güvence altına alarak, mülkiyet hakkına yönelik ihlalleri önler.
- Fiili veya Hukuki Müdahalenin Ortadan Kaldırılması: Fiili işgal veya hukuki el atma gibi farklı türdeki haksız müdahaleler giderilir.
Sonuç olarak, el atmanın önlenmesi ya da diğer adıyla müdahalenin meni davası, taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkını ihlal eden haksız işgalleri ve hukuka aykırı müdahaleleri sona erdirmek amacıyla başvurulan etkili bir hukuki yoldur.
El Atmanın Önlenmesi Davası Şartları
El atmanın önlenmesi davası açılabilmesi için belirli hukuki şartların sağlanması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu ve Yargıtay içtihatları doğrultusunda bu davanın açılabilmesi için gereken temel koşullar şunlardır:
- Davacının Taşınmaz Üzerinde Mülkiyet Hakkına Sahip Olması
- Müdahalenin meni davası yalnızca taşınmaz maliki tarafından açılabilir.
- Malik, tapu kaydıyla mülkiyet hakkını ispatlamak zorundadır.
- Birden fazla malik varsa, tüm maliklerin birlikte hareket etmesi gerekebilir.
- Haksız Müdahalenin veya İşgalin Gerçekleşmesi
- Davalı, taşınmaz üzerinde hukuka aykırı bir fiili işgalde veya hukuki el atmada bulunmuş olmalıdır.
- Müdahalenin hukuka uygun bir sebebe dayanmaması gerekir. Örneğin, geçerli bir kira sözleşmesi bulunan kiracının varlığı haksız işgal oluşturmaz.
- Müdahalenin Devam Etmesi veya Tekrarlanma İhtimali Bulunması
- Müdahalenin halen devam ediyor olması veya müdahalenin sona ermiş olsa dahi tekrarlanma ihtimalinin bulunması gerekir.
- Geçmişte yapılan bir müdahalenin tekrar yaşanma riski yoksa müdahalenin meni davası açılamaz.
Müdahalenin Men’i Davası İhtar Şartı
Müdahalenin men’i davasında, bazı durumlarda davalıya önceden ihtar gönderilmesi gerekebilir. Özellikle belirli Yargıtay kararları doğrultusunda, iyi niyetli müdahalelerde önceden bir ihtarname ile müdahalenin sonlandırılması talep edilmesi gerekebilir.
- İhtarname Gönderme Zorunluluğu:
- Müdahale eden kişinin kötü niyetli olduğu tespit edilirse ihtar şartı aranmaz.
- Eğer müdahaleyi yapan kişi taşınmazın maliki olduğunu iddia ediyorsa veya müdahalenin hukuka uygun bir sebebe dayandığını savunuyorsa, ihtar gönderilmesi önem taşır.
- İhtarın noter kanalıyla gönderilmesi önerilir.
İhtarname gönderilmesine rağmen müdahale devam ediyorsa, müdahalenin men’i / el atmanın önlenmesi davası açılarak mahkeme yoluyla müdahalenin sona erdirilmesi talep edilebilir.
El Atmanın Önlenmesi Davası Nerede Açılır?
El atmanın önlenmesi davası, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmalıdır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 12. maddesine göre, taşınmazın aynına ilişkin davalarda kesin yetki kuralı bulunmaktadır.
- Yetkili Mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir.
- Görevli Mahkeme: El atmanın önlenmesi davası taşınmazın aynına ilişkin bir dava olduğu için görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.
Davacı, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesine başvurarak müdahalenin meni davası açabilir.
El Atmanın Önlenmesi Davası Vekalet Ücreti
Elatmanın önlenmesi davasında vekalet ücreti, gayrimenkul avukatınız ile yapacağınız anlaşmaya bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte, 2024 yılı itibarıyla Türkiye Barolar Birliği tarafından belirlenen asgari avukatlık ücreti tarifesi dikkate alınarak belirli bir taban ücret belirlenmiştir.
Vekalet ücretini belirleyen unsurlar şunlardır:
- Davayı açan kişinin avukat ile yaptığı serbest anlaşma
- Davanın niteliği ve zorluk derecesi
- Mahkeme sürecinin uzunluğu
- Türkiye Barolar Birliği’nin belirlediği asgari ücret tarifesi
Ayrıca, mahkemeyi kazanan taraf lehine karşı vekalet ücreti adı altında mahkeme tarafından belirlenen bir ücret de davalıdan talep edilebilir.
Müdahalenin Men’i Davası Dilekçe Örneği
T.C. ……… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
DAVACI: [Ad-Soyad, TC Kimlik No, Adres]
VEKİLİ: [Varsa Avukat Bilgileri]
DAVALI: [Davalı Ad-Soyad veya Şirket Bilgileri]
DAVA KONUSU: Taşınmazıma yapılan haksız müdahalenin önlenmesi taleplidir.AÇIKLAMALAR:
- Müvekkil, … ili, … ilçesi, … mahallesinde bulunan … ada, … parsel sayılı taşınmazın malikidir. Tapu kaydı ekte sunulmaktadır.
- Davalı, müvekkilime ait taşınmaza haksız ve hukuka aykırı bir şekilde müdahalede bulunmuş, taşınmazı izinsiz kullanmaktadır.
- Müvekkilim, davalıya noter kanalıyla ihtarname çekmiş ancak davalı müdahaleye devam etmiştir.
- Davalının hukuka aykırı müdahalesinin derhal sona erdirilmesi için işbu davayı açma zorunluluğu doğmuştur.
HUKUKİ SEBEPLER: 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve ilgili diğer mevzuat.
DELİLLER: Tapu kaydı, ihtarname, tanık beyanları, keşif ve bilirkişi raporları, diğer ilgili belgeler.
SONUÇ VE TALEP:
Yukarıda açıklanan nedenlerle, müvekkilime ait taşınmaza yapılan haksız müdahalenin önlenmesine, davalı aleyhine yargılama giderleri ve vekalet ücretinin hükmedilmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.Davacı / Vekili
[Ad-Soyad, İmza]
Müdahalenin Men’i Kararının İcrası
Mahkeme tarafından verilen müdahalenin meni kararı kesinleştikten sonra, kararın uygulanması icra müdürlüğü aracılığıyla gerçekleştirilir.
İcra Süreci:
- Mahkeme Kararının Kesinleşmesi:
- Müdahalenin meni davasında verilen karar, temyiz edilmezse kesinleşir.
- Kesinleşen karar, icra edilebilir nitelik kazanır.
- İcra Takibi Başlatılması:
- Karar kesinleştikten sonra İcra Müdürlüğü nezdinde icra takibi başlatılır.
- Davacı, taşınmazın tahliyesi ve haksız müdahalenin sonlandırılması için icra emri çıkarılmasını talep eder.
- Zorla Tahliye ve Müdahalenin Sonlandırılması:
- İcra emri tebliğ edildikten sonra davalı müdahaleye devam ederse zorla tahliye işlemi gerçekleştirilir.
- Zorla tahliye işlemi, icra memuru ve kolluk kuvvetleri tarafından yerine getirilir.
Mahkeme kararına rağmen müdahale devam ederse, ilgililer hakkında haksız işgal tazminatı ve cezai yaptırımlar da uygulanabilir.
Kamulaştırmasız El Atma
Kamulaştırmasız el atma, idarenin herhangi bir kamulaştırma işlemi yapmadan veya hukuki bir süreç işletmeden özel mülkiyete konu bir taşınmaza fiilen müdahale etmesi durumudur. Bu durum, taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkını ihlal ettiği için hukuka aykırıdır ve hak sahibi tarafından dava yoluyla müdahalenin sona erdirilmesi veya tazminat talep edilmesi mümkündür.
Kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davası açılarak, taşınmazın gerçek değeri üzerinden bedelinin ödenmesi talep edilebilir. Bu davada, taşınmazın mülkiyetinin devri karşılığında tazminat ödenebileceği gibi, bazı durumlarda müdahalenin tamamen kaldırılması da sağlanabilir. Mahkemeler, taşınmaz sahibinin mağduriyetini gidermek için bilirkişi raporlarına dayalı olarak taşınmazın rayiç bedelini belirleyerek hüküm kurar.
Kamulaştırmasız el atma davaları, idarenin hukuka aykırı müdahalelerini önlemek ve mülkiyet hakkını güvence altına almak amacıyla açılan önemli davalardan biridir. Bu süreçte, taşınmaz maliklerinin süresi içinde dava açarak haklarını korumaları büyük önem taşır.
El Atmanın Önlenmesi ve Ecrimisil Arasındaki Fark
El atmanın önlenmesi (müdahalenin meni) ve ecrimisil davaları, taşınmaz üzerindeki haksız işgallere karşı açılan iki farklı dava türüdür. Her iki dava da taşınmaz malikinin haklarını koruma amacı taşısa da, hukuki nitelikleri ve sonuçları bakımından birbirinden ayrılır. Öncelikle ecrimisil davasının ne olduğunu anlamak, aradaki farkı kavramak açısından önemlidir.
Ecrimisil Davası Nedir?
Ecrimisil davası, taşınmazı haksız işgal eden kişiden geçmişe dönük olarak işgal tazminatı talep etmeye yönelik bir dava türüdür. Türk hukukunda ecrimisil, haksız işgal tazminatı olarak da adlandırılır. Bu tazminat, taşınmazın izinsiz kullanımı nedeniyle malikin uğradığı zararın giderilmesi için ödenir.
Ecrimisil davası açılabilmesi için:
- Taşınmazın davacıya ait olması,
- Davalının taşınmazı haksız olarak işgal etmesi,
- Haksız işgal nedeniyle taşınmaz malikinin zarara uğraması gerekir.
Bu dava, haksız işgal süresi boyunca taşınmazın malike sağlayabileceği ekonomik getiriyi telafi etmeyi amaçlar.
El Atmanın Önlenmesi ve Ecrimisil Arasındaki Farklar
- Amaç ve Kapsam
- El Atmanın Önlenmesi Davası: Haksız müdahalenin veya işgalin devam etmesini engellemek için açılır. Davanın amacı, taşınmaz üzerindeki fiili ya da hukuki el atmanın tamamen sona erdirilmesidir.
- Ecrimisil Davası: Geçmişe dönük olarak haksız işgal nedeniyle tazminat talep etmeye yöneliktir. İşgal sona erse bile, önceki işgal süresi için ecrimisil istenebilir.
- Zamanaşımı Süresi
- El Atmanın Önlenmesi Davasında zamanaşımı süresi yoktur. Mülkiyet hakkına dayalı bir dava olduğu için malik, haksız işgal devam ettiği sürece davasını açabilir.
- Ecrimisil Davasında ise 5 yıllık zamanaşımı söz konusudur. Malik, yalnızca son 5 yıllık haksız işgal süresi için tazminat talep edebilir.
- Davanın Sonucu
- El Atmanın Önlenmesi Davası sonucunda mahkeme, taşınmaz üzerindeki haksız işgalin sona erdirilmesine karar verir ve taşınmaz malike teslim edilir.
- Ecrimisil Davası sonucunda ise mahkeme, taşınmazın haksız işgal süresi boyunca uğradığı zararın karşılanması için davalıya haksız işgal tazminatı ödemesi yönünde karar verir.
- Haksız İşgalin Devam Edip Etmemesi
- El Atmanın Önlenmesi Davası, taşınmazın halen işgal altında olması durumunda açılır. İşgal bitmişse, bu dava açılamaz.
- Ecrimisil Davası, işgal sona erse bile geçmişe dönük olarak açılabilir. Malik, taşınmazı geri alsa dahi, geçmişteki haksız kullanım nedeniyle tazminat isteyebilir.
Anlaşılıyor ki elatmanın önlenmesi davası taşınmaz üzerindeki haksız işgali sona erdirirken, ecrimisil davası geçmişteki haksız kullanım nedeniyle malike maddi tazminat sağlamaktadır. Eğer bir taşınmaz sahibi hem işgale son vermek hem de işgal süresi boyunca uğradığı zararı tazmin etmek istiyorsa, önce el atmanın önlenmesi davası açarak işgali durdurmalı, ardından ecrimisil davası açarak zararını talep etmelidir.
Av. Metin Oral – Şubat 2025
